Table of Contents
ระยะการเกิดไฟไหม้
• ไฟไหม้ขั้นต้น
ตั้งแต่เห็นเปลวไฟจนถึง4นาทีสามารถดับได้โดยใช้เครื่องดับเพลิงเบื้องต้น
• ไฟไหม้ขั้นปานกลาง
คือ ระยะเวลาไฟไหม้ไปแล้ว 4 นาที ถึง 8 นาที อุณหภูมิจะสูงมากเกิน กว่า 400 C
• ไฟไหม้ขั้นรุนแรง
คือระยะเวลาไฟไหม้ต่อเนื่องไปแล้วเกิน 8 นาทีและยังมีเชื้อเพลิงอีกมากมาย อุณหภูมิจะสูงมากกว่า 600 C ไฟจะลุก ลามขยายตัว ไปทุกทิศทางอย่างรุนแรงและ รวดเร็ว
มาตรฐานที่เกี่ยวข้อง:
* NFPA 77: Recommended Practice on Static Electricity: เป็นมาตรฐานที่ให้แนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับการควบคุมไฟฟ้าสถิตในอุตสาหกรรม โดยเฉพาะในพื้นที่อันตราย (Hazardous Locations) ครอบคลุมวิธีการต่อลงดิน (Bonding and Grounding) สำหรับอุปกรณ์ ภาชนะบรรจุ รถบรรทุก ถังเก็บ และกระบวนการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับของเหลวไวไฟ ก๊าซ และฝุ่นที่ติดไฟได้
* IEC 60079-32-1: Explosive atmospheres – Part 32-1: Electrostatic hazards, guidance: มาตรฐานสากลที่ให้แนวทางในการประเมินและควบคุมอันตรายจากไฟฟ้าสถิตในบรรยากาศที่อาจเกิดการระเบิด
* IEC 60364 (Series): Electrical installations of buildings: มาตรฐานสากลที่ครอบคลุมข้อกำหนดสำหรับการติดตั้งระบบไฟฟ้าในอาคาร รวมถึงระบบกราวด์ดิ้ง
* ข้อกำหนดการติดตั้งไฟฟ้าสำหรับประเทศไทย (มาตรฐาน วสท.): โดยสมาคมวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ซึ่งจะอ้างอิงจากมาตรฐานสากลและปรับให้เข้ากับบริบทของไทย มักกำหนดค่าความต้านทานดินสำหรับโรงงานอุตสาหกรรมไม่เกิน 1 โอห์ม หรือตามข้อกำหนดเฉพาะของแต่ละระบบที่ต้องการความปลอดภัยสูง
* NFPA 70: National Electrical Code (NEC): มาตรฐานของสหรัฐอเมริกาที่ครอบคลุมการติดตั้งระบบไฟฟ้าเพื่อความปลอดภัย รวมถึงข้อกำหนดด้านการกราวด์
* IEC 60079-10-1: Explosive atmospheres – Part 10-1: Classification of areas – Explosive gas atmospheres: มาตรฐานสากลที่ใช้ในการจำแนกพื้นที่อันตรายสำหรับก๊าซและไอระเหยไวไฟ (แบ่งเป็น Zone 0, Zone 1, Zone 2)
* NFPA 497: Recommended Practice for the Classification of Flammable Liquids, Gases, or Vapors and of Hazardous (Classified) Locations for Electrical Installations in Chemical Process Areas: มาตรฐานของ NFPA ที่ให้แนวทางในการจำแนกพื้นที่อันตรายสำหรับของเหลว ก๊าซ และไอระเหยไวไฟ
องค์ประกอบสำคัญของระบบ Ground ในโรงงานผลิตสารเคมีไวไฟ:
* ค่าความต้านทานดิน (Earth Resistance): ควรมีค่าน้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ โดยทั่วไปสำหรับโรงงานที่มีความเสี่ยงสูง ควรมีค่าไม่เกิน 1 โอห์ม และต้องมีการตรวจสอบและบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ (หมายเหตุ: <5 ohm)
* แท่งกราวด์ (Ground Rods) หรือระบบตาข่ายกราวด์ (Ground Grid): ต้องมีการติดตั้งแท่งกราวด์จำนวนเพียงพอ และเชื่อมต่อกันเป็นระบบตาข่ายขนาดใหญ่ เพื่อให้เกิดการระบายประจุได้อย่างมีประสิทธิภาพและครอบคลุมพื้นที่
* การเชื่อมต่อสายกราวด์ (Bonding): การเชื่อมต่อทางไฟฟ้าของส่วนที่เป็นโลหะทั้งหมดของอุปกรณ์ ท่อ โครงสร้าง และภาชนะบรรจุ เพื่อให้มีศักย์ไฟฟ้าเท่ากันและป้องกันการเกิดความต่างศักย์ที่อาจทำให้เกิดประกายไฟ
Fire Triangle
Fuel: Liquid (vapor or mist), gas, or solid capable of being oxidized combustion always occurs in the vapor phase; – ของเหลว (ไอหรือหมอก) ก๊าซหรือของแข็งที่สามารถเกิดการออกซิไดซ์ได้ การเผาไหม้จะเกิดขึ้นในสถานะไอเสมอ
OXIDANT: A substance which support combustion – usually oxygen in air
สารที่สนับสนุนการเผาไหม้ โดยทั่วไปคือออกซิเจนในอากาศ
IGNITION SOURCE: An energy source capable of initiating a combustion reaction
แหล่งพลังงานที่สามารถเริ่มปฏิกิริยาการเผาไหม้ได้
Ignition Sources
•Open flames – เปลวไฟ
•Use of cigarettes/matches etc. – การใช้บุหรี่/ไม้ขีดไฟ ฯลฯ
• Lightning strikes – สายฟ้าฟาด
•Cutting and welding flames (hot work) – เปลวไฟตัดและเชื่อม
•Impact/Grinding sparks – ประกายไฟ/เจียร
•Friction heating – การเสียดทานความร้อน
•Hot surfaces – ความร้อนพื้นผิว
•Electrostatic Discharge – การคายประจุไฟฟ้าสถิต
•Sparks from electrical equipment – ประกายไฟจากอุปกรณ์ไฟฟ้า
•Electromagnetic radiation of different wavelengths – รังสีแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีความยาวคลื่นต่างกัน
เสื้อผ้าที่จำกัดการลุกลามของเปลวไฟ (Flame-resistant หรือ FR clothing)
มีหลายชนิดที่ผลิตจากวัสดุและเทคโนโลยีที่แตกต่างกัน เพื่อให้เหมาะสมกับการใช้งานในสภาพแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟไหม้ เช่น ชุดดับเพลิง ชุดทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม หรือชุดกีฬาแข่งรถ
ประเภทของเสื้อผ้าที่จำกัดการลุกลามของเปลวไฟ:
ผ้า FR (Flame-Resistant Fabric):
ผ้าที่ผ่านกระบวนการทำให้เกิดคุณสมบัติหน่วงไฟ โดยอาจเป็นผ้าที่ผลิตจากเส้นใยธรรมชาติที่ทนไฟได้ในตัว หรือผ้าที่ผ่านการเคลือบสารเคมีพิเศษ
•ผ้า FR Cotton: ผ้าฝ้ายที่ผ่านการทรีตเมนต์ให้ทนไฟ มีหลายมาตรฐาน เช่น EN 11611 สำหรับงานเชื่อม EN 11612 สำหรับป้องกันความร้อนและเปลวไฟ และ EN 1149-5 สำหรับป้องกันไฟฟ้าสถิตย์
•ผ้า FR Synthetic: ผ้าใยสังเคราะห์ที่ผ่านการทรีตเมนต์ เช่น ผ้า FR Polyester หรือ FR Nylon